Josimar sende Nils Henrik Smith til Warszawa for å finne ut meir om Henning Berg, Legia og polsk fotball. Her er rapporten hans.
Tekst Nils Henrik Smith
Foto All Over
Stadion Wojska Polskiego, 18. oktober 1995: Legia-spelar nr. 10, Cezary Kucharski, mottek ballen ute på venstrekanten. Elegant passerer han Blackburns nr. 2, ein energisk ungdom med blonde lokkar, før han stormar inn i straffefeltet, forbi yttarlegare to Blackburn-forsvararar, og kippar ballen i ein høg bóge inn foran mål kor Jerzy Podrozny har ei enkel oppgåve med å styre ballen i nettet. Dommaren, ein rakrygga, solariumsbrun mann med endå fagrare blonde lokkar enn den før nemnte Blackburns nr. 2, signaliserer gyldig scoring. Legia har tatt leiinga mot dei engelske ligameistrane etter tjueto minutts spel. Fleire scoringar vert det ikkje, og når Anders Frisk blés av kampen, eksploderer dei 15 000 på dei vaklevorne tribunane her på Den Polske Hærens Stadion i ekstatisk, takksam jubel. Blackburn-spelarane tuslar slukøyra i garderoben, medan Legia sine elleve utvalde går til tribunen bak det nordlege målet, den berømte og berykta Zyleta, for å takke og late seg hylle av sine trufaste fans. Teppet går ned. Det er natt.
Nitten år og eit par månader seinare står den forhenverande Blackburns nr. 2 på den sjølvsame arenaens indre bane med eit tilfreds smil kring munnen. Han klappar i hendene. Dei blonde lokkane er borte for alltid, men Henning Berg kan likevel juble. Laget han leiar har nettopp sikra seg førsteplassen i Europaligaens Gruppe L med solide 2-0 over Trabzonspor, og med det gjort sin beste prestasjon i europeisk turneringsspel sidan nettopp sesongen 95/96, då dei kom til Meisterligaens kvartfinale (kor dei tapte mot Panathinaikos, som i sin tur tapte semifinalen mot tittelforsvarar Ajax, som i sin tur tapte finalen mot Juventus på straffespark). Dei har vunne fem kampar av seks moglege og grundig revansjert den miserable fjorårsprestasjonen, då dei tapte fem kampar av seks og endte sist i si gruppe, noko som var ein sterkt medverkande årsak til at den dåverande trenaren Jan Urban måtte gå, noko som igjen er årsaka til at eg, Josimars stolte utsending, befinn meg i Warszawa i denne kalde kveld. Alt heng saman med alt.
Youtube-målet
Stadion Wojska Polskiego – per desember 2014 kjent under sponsornamnet «Pepsi Arena» – er ugjenkjenneleg frå den arenaen Berg vitja med sitt Blackburn hausten 1995. Den gongen var det eit forvitra og falleferdig stadion med ei stolt fortid og uviss framtid. I dag er det ein straumlinjeforma arena med alle dei fjonge fasilitetar eit moderne fotballhjarte måtte begjære. 30 000 sitjeplassar glitrar grønt under flomlyset. Som ein konsekvens av stadig strengare krav frå UEFA, vert europeiske stadia av internasjonal kvalitet stadig likare, uavhengig av kvar på kontinentet ein måtte befinne seg. Likevel er det ein ting som skiljar Pepsi Arena frå eit normalt fotballstadion i kveld. «Det som preget kampen, var et fravær» skriv Dag Solstad om VM-finalen 1990, og eit fråver har óg prega den kampen som nett er over. Dei elleve unge mennene i svarte korbukser og kvite skjorter som representerer Legia i kveld, skulle nok gjerne som sine forgjengarar anno 1995 gått over til Zyleta og helsa den harde kjerne, eller kanskje vinka til familie og vener på den meir fasjonable aust-tribunen, oppkalla etter klubblegenda Kazimierz Deyna, det eksentriske ballgeniet som var nasjonens leiestjerne då Polen vann sin hittil einaste tittel, OL-gullet frå München i 1972. Men akk! Dét kan dei ikkje. Det er diverre umogleg. For det som kjenneteiknar kampen som nett er over er at publikum er fråverande. Dette er ikkje fordi den jamne polakk ikkje bryr seg om fotball eller fordi folket i Warszawa har vend ryggen til sitt fotball-flagskip, men fordi delar av den før nemnte harde Legia-kjernen fann det på sin plass å utøve rasistisk hets mot den ivorianske landslagsmålvakten Boubacar Barry i bortekampen mot Lokeren i førre Europaliga-runde. Slikt vil UEFA (heldigvis) ikkje ha noko av, og dermed vart det straff for Legia: To heimekampar bak stengde dører og 105 000 Euro i bot. Klubben fordømte fansens foraktelege åtferd og klubbformann Mioduski bad Barry personleg om orsaking, men straff er likevel straff, og den må sonast. Og slik gjekk det til at dei einaste som fekk gleda av å sjå denne kampen i levande live, var dei to lags reservar og støtteapparat, eit kamera-crew som såg til at kampen i det minste kunne sjåast på TV, eit par dusin fotografar på indre bane, eit utval kampdag-tilsette frå klubben og diverse UEFA-delegatar, den arme gjengen sportsjournalistar som hakka tenner på ein iskald pressetribune, og Legia-styret samt ymse andre dignitærar som hadde det varmt og godt i sin VIP-seksjon. Synd. Var ein bra kamp, trass kulda. Det første målet er eit av dei mest merkverdigaste eg har sett med mine eigne auge: Etter fire avslutningar på knapt ti sekund, inkludert eit stolpeskot frå det slovakiske stortalentet Ondrej Duda (merk deg namnet først som sist) og to fenomenale feberredningar frå Trabzon-keeper Fatih Öztürk, fann ballen til slutt vegen til nettet via den arme burvaktaren då midtstoggar Essaid Belkalem på keitete vis klarerte eit nokså slapt skot frå den forhenverande Fulham-fiaskoen Orlando Sá rett i ryggen hans. (Viss du no skulle ynskje at du hadde sett dette herlege målet: Vit at Youtube finst.)
«Det finnes ingenting som er mindre tomt enn et tomt fotballstadion», skriv den store uruguayanske forfattaren Eduardo Galeano. Poenget hans er at på eit tomt stadion kan du høyre historiens vingesus, tribunane kviskrar om fordums stolte triumfar og bitre nederlag. Kanskje har han rett. Til gjengjeld er det knapt noko som er tomare enn eit stadion som nesten er tomt. Det har vore ein underleg kveld. Grunnleggjande paradoksal. Eit populært lag triumferte, men ingen var der for å bevitne triumfen. Den engelske journalisten (og tidvise Josimar-bidragsytaren) Jonathan Wilson har fleire gonger gått i rette med (vrang)førestellinga om at fotballen er verdilaus, ja, meiningslaus, utan fans. Fotball er ikkje underhaldning, påpeiker han heilt korrekt. Sportens føremål, då den oppsto, var ikkje å vere tidtrøyte for utanforståande, men å fastslå kven av dei konkurrerande lag som var best. At folk etter kvart fann det interessant å bivåne denne konkurransen, var ei utilsikta bivirkning, så å seie. Reint sakleg er det ingen tvil om at han har rett. Likevel, 150 år med supportarkultur har (ikkje uventa) sett sine spor, og i dag framstår ein kamp utan fans meir enn noko anna som ein ironisk kommentar til spelets vilkår. (Legia er det beste laget i ein nasjon med 40 millionar innbyggjarar. Eg har vore på sjettedivisjonskampar med meir folk på tribunen enn det er her i kveld.) Men kanskje er det heilt på sin plass at den kampen eg fekk bivåne under opphaldet mitt her i Warszawa, var slik ein paradoksal kamp, ettersom dét eg er her for å skildre, nemleg polsk fotball, i seg sjølv er eit paradoks? Slik tenkjer eg medan eg samlar i hop alt mitt pikkpakk, vandrar dei bratte trappene ned frå pressetribunen, forlét stadion. Eg vert ståande ei tid ved statuen av Kazimierz Deyna, i ein tilstand av mild melankoli. Deyna er kanskje sjølve kroppsleggjeringa av det polske fotballparadokset. Han var ein bohem, ei kunstnarsjel, ein slags 70-talets slaviske Juan Román Riquelme, ein notorisk vanskeleg handterleg person med opplagte autoritetskompleks. Han kom til Legia som vernepliktig, og vart altså den største av alle heltar i ein klubb som opparbeida seg sin maktposisjon fordi dei var laget til Hæren i ein autoritær, kommunistisk stat. Då han på tampen av karriera fekk reise utanlands og gjekk til Manchester City, kom han sjølvsagt straks på kant med lagets trenar Malcolm Allison, som freista løyse ein pikant situasjon ved å smiske for si utanlandske stjerne. «Eg har ikkje behov for at du fortel meg at eg er ein stor spelar», sa Deyna. «Pelé har alt fortalt meg at eg er ein stor spelar.» Seinare fór han til USA kor han spelte for San Diego Sockers, og dessutan fekk ei rolle i Escape To Victory, denne tidenes mest suksessrike krigsfotballfilm, kor han opptråtte i lag med Michael Caine, Sylvester Stallone, Max Von Sydow, den før nemnte Pelé, Ossie Ardiles, Bobby Moore og vår eigen Hallvar Thoresen. Han mista livet i ei trafikkulukke i 1989, same år som Berlinmuren fall, og er gravlagt på den polske Hærens Æresgravlund her i Warszawa.
Tredje vanskelegst i verda
Eg praiar ein taxi. På veg inn mot sentrum av byen – som, med sine breie avenyar, fasjonable forretningshotell, ruvande bygningar og neonlys er til forveksling lik ein kva for som helst vestleg metropol – reflekterer eg over min audiens med Henning Berg dagen i førevegen. Berg kom rett frå polsk-time, og bestilte følgjeleg sin doble espresso på polsk. Diverre er polsk eit språk eg ikkje beherskar, og kan såleis ikkje vurdere kor vidt uttalen var perfekt, men eg kunne iallfall konstatere at Legia-sjefen var i stand til å gjere seg forstått. Eg var imponert. Polsk er det tredje vanskelegaste språket i verda å lære, sa han (ein påstand eg ikkje hadde til hensikt å tvile eit sekund på). Men, fastslo han med ettertrykk: Eg skal lære meg polsk. Denne ambisjonen kunne tyde på at mannen med 100 landskampar for Noreg såg på opphaldet i Warszawa som potensielt lengevarande, noko han óg stadfesta. Han treivst utmerkt, sa han, og slik såg det ut. Mellom dresskledd polsk finanselite i bistroen ved Hotel Sheraton framsto Berg som ein mann i harmoni med sine omgjevnader og seg sjølv. I lokale journalist-krinsar har han eit rykte som nokså tilknept og fåmælt (ein kollega som skal få vere anonym, kalla han, uærbødig nok, «Mr. Obvious»). Men menneskenaturen er mangfaldig, og den Henning Berg eg trefte på Sheraton var alt anna enn vanskeleg å få i tale. (Då eg spurte om det var mogleg å seie noko fornuftig om dei 57 kaotiske dagane hans som manager i Blackburn, svara han straks nei, for deretter å framføre eit fem-minutts foredrag kor han sa mangt og mykje som iallfall lét fornuftig om korleis det var å vere manager i Blackburn.) Som kjent tilbrakte Berg ti år i England som spelar, og hausta, naturlegvis, verdifulle erfaringar der, men han var likevel svært klar på at det først og fremst er norsk fotball og den forståing av spelet som ligg til grunn for denne, som har forma han som trenar. Nils Arne Eggen! sa han, med genuin entusiasme, og utropte den gamle RBK-hærføraren til si fremste inspirasjonskjelde, før han óg lét lovord falle om den i våre tider og i visse krinsar omdiskuterte Egil Olsen. Følgjeleg var det óg viktig for han at han fekk ta med seg dei folka han sjølv ynskja inn i Legia sitt støtteapparat: Pål Arne «Paco» Johansen, Geir Kåsene og Kaz Sokolowski – alle med lang erfaring frå norsk fotball, sistnemnte óg med ei lang karriere som toppspelar i Polen. I desse dagar, kor alt ved vårt heimlege spel vert sagt å vere gale og vårt einaste håp visstnok er ein sekstenåring som ser ut som eit medlem av East 17, kan det vere verd å merke seg at den norske tilnærminga til Berg og teamet hans har vunne gjenklang i Polen (som, trass alt, er ein langt større og viktigare fotballnasjon enn vår eigen). Polske journalistar skulle kanskje ynskje at Berg var meir sitatvenleg enn han framstår i pressekonferanse-samanheng, men den jobben han og teamet hans har gjort vert ikkje desto mindre verdsett. Nordmannen (og teamet hans) får ros for å ha stramma inn den defensive organiseringa, utvikla lagets offensive samhandling og ikkje minst for å ha våga å satse på ungdomen. Ved einskilde høve har laget byta elleve mann frå torsdagskveldar i Europaligaen til sundagskampar i Ekstraklasa, fortalde Berg, og var nøye med å rose Paco, Geir og Kaz for arbeidet dei hadde gjort med å førebu desse endringane. (Berg seier oftare «vi» enn «eg» når han omtalar si eiga trenargjerning.) Ondrej Duda er alt nemnt, midtbanejuvelen Michal Zyro bør heller ikkje gløymast, og Berg var ikkje minst full av lovord om ein lang, hengslete tenåring som vart kåra til banens beste i sin debut: Han vert ein topp spelar, det veit vi, sa Legia-sjefen. (På dette tidspunktet kunne ingen vite at Krysztian Bielik ein knapp månad seinare skulle signere for Arsenal, men det har han altså gjort.) Kort sagt: Berg er ein trenar med suksess. Etter berre eit år i Polen har det lukkast han å verte den andre nordmannen (Trond Sollied var den første) som har vunne ein ligatittel utanfor Skandinavia, han har leia laget til gode prestasjonar i Europa og får kred for å ha gjennomført ein ungdomsrevolusjon i klubben. (I tråd med denne suksessen, og med si eiga utsegn om at han trivst i Warszawa, signerte han i januar ein kontrakt som bind han til Legia fram til 2018.) Men det var ikkje alltid slik. Då Berg vart presentert som Legia-sjef, befann laget seg på tabelltopp, og hadde vunne The Double året før. Frå talrike synsvinklar vil det framstå som absurd å sparke trenaren i ein slik situasjon, men Legia er ein klubb kor nasjonal suksess ikkje er ei målsetjing, det er eit krav, og Jan Urbans manglande evne til å skape suksess i Europa, vart likeeins møtt med krav om at han måtte gå. Klubbens nye eigarar var einige. Polsk fotball er nådelaus. Av dei seksten trenarane i Ekstraklasa då Berg kom hit, er det berre to (i tillegg til han sjølv) som framleis sit i same trenarstol. Dette er ekstremt, men normalt. Legia har skifta trenar 13 gonger sidan tusenårsskiftet. Og Berg var, med respekt å melde, ingen legende innan trenarfaget då han kom til klubben i fjor. Folk visste, sjølvsagt, godt kven han var, men dette hadde meir med ei framifrå spelarkarriere å gjere – han var den første nordmannen som vann ein engelsk ligatittel, og det første mennesket på planeten som vann Premier League med to ulike klubbar – enn noko han hadde utretta som trenar. Berg er ein ærekjær mann, og under vår samtale var han oppteken av å påpeike at han, den økonomiske og strukturelle situasjonen teke i betraktning, gjorde ein utmerkt jobb i Lyn og særleg Lillestrøm. Han gav uttrykk for å vere stolt over at LSK klarte å halde hovudet over vatnet i ein periode kor dei stadig måtte selgje sine beste spelarar, og var synleg irritert over at den innsatsen han gjorde i klubben etter hans vurdering ikkje vert tilstrekkjeleg verdsett. Samstundes var han ærleg nok til å vedgå at han er ein betre trenar no enn då. Det ville overraske meg viss eg ikkje var det, sa han og nippa til espressoen: Eg lærte mykje i den tida. Og det skal han ha: Berg er 45, og har alt bak seg ei karriere dei aller fleste berre kan drøyme om (han har, som nemnt, hundre landskampar, denne skribenten har, pinleg nok, null) – men han framstår likevel som ein person som er genuint oppteken av å lære. Entusiastisk skildra han dei faglege samtalene med sine assistentar: Vi kan sitje i timevis og diskutere fotball, sa han. Det er… kjempespanande. Dei har store kunnskapar på sine felt. Eg har mykje å lære av dei.
Ondt mot ondt
Eg steig ut av taxien ved hovudjernbarnestasjonen. Planen var å ta trikken til hotellet, men siste trikk hadde gått for kvelden. Eg vart ståande, stirte ut i natta. Hovudjernbanestasjonen i Warszawa er kanskje den beste staden å stå ein kald vinterkveld, viss det du vil er å lære noko om historia til denne byen. Warszawa er for alltid knytt til ein oppstand og ei pakt. Warszawa-oppstanden i 1944 var eit heltemodig, men dødsdømt forsøk på å kaste av seg nazismens åk. Warszawa-pakta frå 1955 stadfesta Churchills påstand om at eit jarnteppe hadde seinka seg over Europa: Ei heilag grense, ei ubryteleg pakt, aust mot vest, ondt mot godt (eller ondt mot ondt, alt etter korleis ein ser det). Kommunisme mot kapitalisme. Kontinentet var delt, for alltid, meinte mange. I dag er Polen eit EU-land, har ei nær sagt komisk næringslivs-venleg regjering og den hurtigast veksande økonomien i den industrialiserte verda. Ting har endra seg dramatisk sidan folk stod i kø for å få kjøpe brød i den polske hovudstaden på 1980-talet. Men her eg står, nett no, er det eg ser Palasset for Kultur og Vitskap, dystert, ruvande, i all si gotiske makt, eit monument skjenka til den polske staten til minne om venskapet mellom Polen og Russlands folk, ei gåve frå sjølvaste Stalin, i hans siste leveår. Dette er framleis det byggverket som framfor alt definerer den polske hovudstaden, trass alle forståelege forsøk på å framelske modernitet.
Eg går. Eg praiar ein ny taxi. Sjåføren er fåmælt, lik Henning Berg under ein pressekonferanse, men fraktar meg trygt over den grågrøne, langsamt flytande Vistula, til flodens høgre bredd. Her, i det stille Praga – kor mange byar har ein bydel som er oppkalla etter ein annan by? – sto Stalins Raude Armé og venta tólmodig medan Hitlers bødlar gjorde ende på Warszawa-oppstanden. Dei hadde ingen interesse av å gripe inn, for eit knust polsk folk ville vere langt lettare å slavebinde når krigen var over. Men den polske identiteten synte seg vanskeleg å undertrykkje. «Å innføre kommunisme i Polen, er som å setje sal på ei ku», sa Stalin. Tribunebråk er ein lei uting som hemmar polsk fotball i dag – noko den avskyelege Barry-episoden klart synar – men vi skal samstundes hugse at politisk protest frå tribuneplass var ein sentral del av den folkelege oppstanden då Lech Walesa og hans Solidaritet endra det polske samfunnet for alltid på tidleg 1980-tal. Legia-fansen har (ironisk nok når ein talar om det tidlegare laget til hæren i eit kommunistisk land) skaffa seg eit rykte som høgre-ekstrem, og dét ryktet er ikkje heilt ufortent – anti-semittisme florerer, særleg under kampar mot lag med ein sterk jødisk tradisjon, som Cracovia og Widzew Lodz – men demonisering er sjeldan eit effektivt verktøy for å skape endring. Rasisme er heilt uakseptabelt, sa Berg. Vi aksepterer ikkje slikt, verken i samfunnet eller på våre kampar. Men det er synd at handlingane til eit mindretal går ut over det fleirtalet som både kan og vil oppføre seg.
Gamle storheiter
Eg betalte taxisjåføren, gjekk inn på hotellet og opp på hotellrommet. Der vart eg sitjande og grunne over det polske fotballparadokset. Polen er ein større fotballnasjon enn mange i den oppvaksande slekt er klar over: dei har OL-gull frå 1972, to bronsemedaljar frå VM, er fedrelandet til store spelarar som den før nemnte Deyna, Gregorsz Lato (toppscorar under 1974-VM), den tidlegare Juve-helten (og noverande fotballpresidenten) Zbginiew Boniek og målmaskinen Robert Lewandowski. Samstundes er dei den folkerikaste nasjonen som aldri har vunne eit europeisk trofé – Gornik Zabrze kom nærast, då dei tapte finalen i Cupvinnarcupen mot Manchester City i 1976, medan Legia femten år seinare måtte strekke våpen i semifinalen i same turnering mot eit anna lag frå Manchester (som til sist vann turneringa etter finalesiger over Barcelona) – og det er vanskeleg å unngå kjensla av at ein bisarr kombinasjon av mental veikskap og uhandterlege, utanforliggjande omstende ofte har konspirert mot dei. Spør einkvar polakk i ein viss alder, og han eller ho vil fortelje deg at storlaget frå 1974 skulle og burde slått Vest-Tyskland i den avgjerande kampen om VM-finaleplassen det året. Men kampen fann stad på ei regntung myr i Hamburg, som gjorde det umogleg for Polen å utnytte sin største styrke – den geniale pasningsfoten til Deyna i kombinasjon med tempoet til lynvingane Lato og Jan Gadocha. Eit anna, moderne eksempel skriv seg frå oppgjeret mot erkerivalane Russland under EM på heimebane i 2012. Russiske pøblar hadde laga kvalm i gatene i Warszawa før kampstart, og deira polske artsfrendar hadde, diverre, gjort sitt beste for å bevise at det trengst to for å danse tango, men då kampen kom i gang, spelte Polen framifrå fotball og valsa over sine mektige naboar frå aust, heilt til dei tok leiinga gjennom ei praktscoring frå lagkaptein Jakub Blaszykowski. Då var det som om ei mørk, ukjend kraft tok makt over det polske lagets kollektive medvit, dei vart engstelege, defensive, som om dei ikkje heilt våga å tru at det var mogleg for dei å oppnå slik ein storslagen, prestisjetung triumf. Paralyserte kunne dei ikkje anna enn å sjå på at Russland utlikna. 1-1. (Polen kom, sjølvsagt, ikkje vidare frå gruppespelet.) Henning Berg er ein mann som tenkjer taktisk og praktisk og ikkje let seg plage av nasjonale nevrosar. Under samtalen vår på Sheraton hadde han fullrost sine menn: Super spelargruppe, topp mentalitet, sa han. Dei vil verte gode, og er viljuge til å gjere det som trengst for å verte gode. Kor gode Legia kan vere, beviste dei i Meisterligaens tredje kvalik-runde, då dei knuste Celtic 4-1 heime (kanskje den beste kampen noko polsk klubblag har spelt sidan tusenårsskiftet) og deretter vann 2-0 i Glasgow. Det vi leverte i dei to kampane, var høg, høg kvalitet, sa Berg. Botnsolid defensivt. Bra offensivt. Tempo. Samhandling. Speleglede. Entusiasme. Han var stolt, og med god grunn. Men akk! Ikkje all kvalitet i verda kan overvinne UEFA sitt regelverk, og den eller dei i Legia-administrasjonen som hadde ansvar for å forstå dette regelverket, hadde ikkje forstått det. Den unge forsvararen Bartosz Berezynski hadde, på grunn av eit raudt kort han pådrog seg i Europaligaen sesongen før, stått over dei to kampane i andre kvalik-runde samt heimekampen mot Celtic. Men i Glasgow, då oppgjeret for lengst var avgjort, kom han inn fem minutt før slutt. Det skulle han ikkje gjort. For ifølgje UEFA kan ein suspendert spelar sone si straff viss og berre viss han er oppført i kamptroppen til dei kampane han sto over. Det hadde Bereszynski ikkje vore, og dermed slo UEFA til og tilkjente Celtic returkamp-sigeren 3-0, slik at dei altså gjekk vidare til den siste, avgjerande kvalik-runden på bortemålsregelen. Eg får vondt i magan av å tenkje på det, sa Berg.
Skuffa over skottane
Det vart, naturlegvis, eit rabalder utan like. Polsk presse sprang om kapp til sine laptopar for å gje uttrykk for kor latterleg regelryttarsk dei meinte denne avgjerda var. Skotske reportarar sala sine høglandshestar og kunngjorde hånleg at Legia hadde seg sjølv å takke. Ein kvinneleg tilsett i klubben mottok drapstruslar og måtte setjast under politibeskyttelse fordi ein gjeng i overkant ihuga «fans» fekk det for seg at ho var ansvarleg for fadesen. Klubbeigar Dariusz Miudowski skreiv eit ope brev til Celtic kor han roste klubbens stolte historie og tradisjon for fair-play, og føreslo at klubbleiarane burde møtast slik at saka kunne løysast på ærefullt vis. Celtic responderte ikkje. Frå Glasgow var det tyst som i grava. (Berg sa at det som skuffa han mest med heile elendet, var kor lite viljuge skottane var til å føre ein open diskusjon om det som hadde hendt.) Legia tok saka til Idrettens Voldgiftsdomstol (CAS), men i påvente av ei avgjerd frå Lausanne hadde klubben ikkje anna val enn å ta til takke med Europaliga-kvalik mot Aktobe, i staden for den Meisterliga-kvalik-kampen mot middelmåtige Maribor dei hadde kvalifisert seg for på banen. God tur til Kazakhstan! 35 grader i skuggen klokka åtte om kvelden. Knallhard, humpete bane. Fysisk tøffe motstandarar. Det var vanskeleg å akseptere, sa Berg. Men vi hadde ikkje noko anna val. At dei makta å omstille seg til å vinne desse kampane var eit uttrykk for den mentale styrken som fanst både i spelartroppen og i trenarteamet, meinte han. Dessutan roste han (den russiske) dommaren frå bortekampen, og dét går det såpass lang tid mellom kvar gong ein fotballtrenar gjer at det fortener å nemnast her.
Legia kvalifiserte seg altså til Europaligaens gruppespel, og der gjorde dei det utmerkt. I 16-delsfinalen skal dei møte Ajax – noko Berg naturlegvis ikkje visste på det tidspunktet samtalen vår fann stad – og trass i at det utan tvil vert ei utfordring (særleg med tome tribunar på heimekampen) er dei neppe sjanselause. Det faktum at finalen i mai vil finne stad i Warszawa kan jo fungere som ei gulrot for alle involverte. Likevel, som Legia-sjefen sa og som det ikkje kan finnast tvil om: Meisterligaen var det store målet. Alle som har tilbrakt litt tid i Polen vil vite at polsk psyke er prega av ein viss defaitisme, ei kjensle av at dei, i klem som dei er og alltid har vore mellom dei russiske og tyske overmaktene, alltid vil verte offer for ei urimeleg mengd liding, at sterkare krefter alltid vil konspirere mot dei, på fotballbanen og alle andre stader. Berg er ingen polakk, men han gav likevel eklatant uttrykk for denne livsforståinga då han sa: Viss dette hadde hendt med ein stor klubb, med Real Madrid eller Barcelona, garanterer eg at du aldri hadde høyrt om det ein gong.
Draumen lever
Legia spelte sin hittil siste sesong i Meisterligaen det året dei slo Berg og Blackburn Rovers. Året etter kvalifiserte Widzew Lodz seg for gruppespelet, og midtbanejuvelen Marek Citko, som seinare, tragisk nok, fekk ei potensielt stor karriere øydelagt av skadar, scora eit sensasjonelt mål frå førti meters hald mot Atletico Madrid, men laget tapte 1-4 (noverande Atletico-manager Diego Simeone noterte seg for to scoringar). Dei vart nummer tre i gruppa, etter kun ein siger, heime mot Steua Bucuresti, og gjekk (som seg forstår) ikkje vidare, men dei er like fullt det siste polske laget som har fått lov til å ta del i det gjevaste europeiske fotball-selskapet. Det er atten år sidan no. Såleis er Meisterligaen sjølve den heilage gralen for ein kvar ambisiøs polsk klubb. Og Legia Warszawa er (med respekt for deira rivalar i Krakow, Wroclaw og Poznan) den mest ambisiøse av alle polske klubbar. Under kommunismen hadde klubben – lik tilsvarande, hær-styrte klubbar i dei fleste aust-europeiske land – den fordelen at dei kunne sikre seg dei beste spelarane i landet ganske enkelt ved å innkalle dei til militærteneste. Det kan vi diverre ikkje no lenger, sa trenar Berg, og lo. Men Legia er ikkje desto mindre framleis ein klubb med makt. Eit budsjett på 25 millionar euro er kanskje peanøter i (vest-)europeisk samanheng (då eg spurte om norske spelarar kunne vere aktuelle for klubben, sa han at Legia kan konkurrere på løn, men ikkje på overgangssum.) I Polen gjev eit slikt budsjett ikkje desto mindre eit betydeleg handlingsrom, og det første året hans som Legia-sjef har gjeve grunn til å håpe og tru at Berg er ein mann som kan bruke dette handlingsrommet til noko konstruktivt. Kjem Legia til å spele Meisterliga med Henning Berg som trenar, spurte eg, blåauga og naiv som eg er. Eg håpar det, svara han. Europaligaen er nivået vårt no, men det store målet er Meisterligaen, det er det ingen tvil om.
Det er min siste kveld i Warszawa, for denne gong. (Eg må tilstå at eg ganske keen på å returnere i samband med Europaliga-finalen, kven no enn som kvalifiserer seg for den. Meisterliga-finalen veka etter finn tilfeldigvis stad i min noverande heimby Berlin. Eg håpar Josimar-redaksjonen har vit til å merke seg dette.) Eg trekk for gardina, går til sengs, sovnar, drøymer om Kazimierz Deyna, denne himmelstormande publikumsfavoritten som bukka under for alkoholen og døydde ung, og som framleis er høgare elska enn nokon annan polsk fotballspelar. Det er lenge sidan Deyna sine dagar no. Polen er ein utprega romantisk fotballnasjon. Men kanskje er ein norsk pragmatikar, velversert i soneforsvarets kunst og oppteken av kollektiv og samhald, nettopp det som skal til for å løfte polsk klubbfotball til det nivået der dei sjølv synst at dei høyrer heime? Eg vaknar, pakkar min koffert, tek toget til Frederic Chopin-flyplassen og deretter fly heim til Noreg. Eg ynskjar Henning Berg hell og lukke, og håpar å sjå han igjen på sidelinja i Madrid, Manchester eller München neste sesong.
