Dei er laget som ingen hugsar – og som fortener å aldri verte gløymt. FC Magdeburg sto for tidenes største Europacup-bragd då dei i 1974 slo mektige AC Milan i finalen i Cupvinnarcupen.
Tekst Nils Henrik Smith
Då eg steig av toget på Magdeburg Hauptbahnhof, kjente eg eit stikk av angst. Ingen venta på meg. Det hadde eg for så vidt på førehand visst at ingen skulle gjere, likevel altså dette stikket av angst, som kan forklarast slik: eg var i ein episk ursituasjon. Ein framand kjem til byen. Tallause forteljingar opnar slik, og den som les veit at den framande vil oppleve noko i byen han kjem til, og at det han kjem til å oppleve, vil syne seg å vere noko anna enn kva han har venta. Men eg ante ikkje kva eg venta meg. Og eg tenkte at kanskje hadde Heinz Krügel hatt det på same vis, då han kom til Magdeburg for første gong, ein morgon i 1966. Lesaren, mistenkjer eg, veit ikkje kven Heinz Krügel var. Det skal eg straks vende attende til, men først: korleis kan eg eigentleg vite at han kom til Magdeburg med toget? Svaret er at det kan eg ikkje, men eg synst det verkar logisk. Nesten ingen hadde bil i DDR, og vaksne menn med ei viss stilkjensle tek ikkje bussen viss det finst tog. Altså kom han med toget. Han sto, som eg, åleine på perrongen og kikte mot den ruvande stasjonsbygningen, og tenkte: her skal eg vere. Visste han alt på det tidspunktet at det var her i Magdeburg han førti år seinare skulle døy, og at han, før han døydde, skulle ha gjort seg sjølv udødeleg? Det finst ingen haldepunkt for å tru at han kunne vite det.
Heinz Krügel var førtifem år, og nytilsett trenar for 1.FC Magdeburg, ein ikkje særskilt glamorøs eller ressurssterk klubb som nett hadde rykka ned frå Oberligaen, DDRs øvste divisjon. Bak seg hadde han ei heilt grei, men på alle vis lite oppsiktsvekkjande karriere i austtysk fotball som spelar og trenar. Han vaks opp i Planitz nær den tsjekkiske grensa og gjekk gradane i Planitzer FC, men alltid er det nokon som skal øydeleggje, og då han som attenåring var i ferd med å etablere seg på førstelaget, invaderte Hitler Polen, og unge Krügel måtte byte fotballdrakt mot Wehrmacht-uniform. Han vart sendt til austfronten kor han vart såra i kamp, og knapt var han komen på beina igjen før Fedrelandet synte si uendelege takksemd ved å sende han av garde til det noverande tidlegare Jugoslavia, kor han kjempa side om side med Ante Paveliç og hans Ustasja. (I parentes nemnt, sidan dette trass alt er ein artikkel om fotball: Pavelić var ein av pionerane innan etnisk reinsing på Balkan – det vert fortalt at han kvar morgon fekk servert eit fat med auga til alle dei serbarane mennene hans hadde myrda i løpet av natta, slik at han personleg kunne verifisere at massakrane fann stad i eit akseptabelt tempo – og ein stor helt hjå visse element av fansen til Dynamo Zagreb, som kickstarta den kroatiske frigjeringskrigen ved å gå amok under ein kamp mot Røde Stjerne i 1990, ein batalje kor den seinare Milan-strategen Zvonimir Boban sikra seg evig legendestatus i heimlandet ved å karatesparke ein politimann. Boban vart suspendert frå landslaget og missa Italia 90, men Jugoslavia kom likevel til kvartfinalen kor dei tapte etter straffekonk mot Argentina, ein kamp dei garantert ville vunne viss ikkje den skamlause og foraktelege sveitsiske dommaren Kurt Röthlisberger – som seinare mellom anna forærte Tsjekkia eit absurd straffespark i ein avgjerande EM-kvalifiseringskamp mot Noreg hausten 1995, og som til sist vart utestengt frå fotballen på livstid for kampfiksing (quelle surprise) – utviste Refik Sabanadzović etter å ha synt han to gule kort «ved ein feil». Året etter vann Raude Stjerne Serievinnarcupen etter finalesiger over Marseille, men på dette tidspunktet sto Balkan i full flamme, og trass i at laget var ein etnisk smeltedigel med spelarar frå samtlege jugoslaviske republikkar – Sabanadzović var bosniar, Darko Pančev makedonar, Siniša «Barbie» Mihajlović halvt serbar, halvt kroat – lukkast den tidlegare bankranaren og kvinnebedåraren Zeljko Raznatović, betre kjent som Arkan, i å gjere klubben til eit samlingspunkt for serbisk nasjonalisme, og det var frå tribunane på Marakana han rekrutterte dei notoriske Tigrane, som seinare skulle gjere seg skuldige i groteske krigsbrotsverk i både Kroatia og Bosnia.)
Krig og fotball
Krügel hadde flaks og vart teken som krigsfange av Titos partisanar før han rakk å miste livet, og vendte heim i 1946. To år seinare noterte han seg for sin einaste triumf som spelar, då Planitzer vann det første Austsone-meisterskapet, ei cupturnering for lag frå den Sovjet-kontrollerte delen av eit framleis okkupert Tyskland, som vart ein forløpar til Oberligaen. Han la opp tidleg grunna skade og vigde seg til trenargjerninga, og oppnådde stort sett gode resultat med klubbar som historia diverre har forvist til gløymsla, som Empor Rostock, Chemie Halle og ikkje minst Volkspolizei Vorwärts Leipzig, og fekk òg prøve seg ein periode som landslagssjef for DDR, men utan særleg hell. Då han vart henta til Magdeburg var det først og fremst fordi han hadde synt fram ein viss ekspertise i å sikre opprykk til Oberligaen – med Rostock i 1957, Halle i 62 – samt at han hadde ord på seg for å vere flink til å utvikle lokale talent. Begge desse eigenskapane skulle kome han til nytte i rikt mon på ærverdige Ernst-Grube-Stadion. For min del var eg derimot usikker på kva eigenskapar eg skulle få høve til å syne fram i Magdeburg. Eg kjente meg litt miserabel. Eg hadde eit stort problem. Som den ytst profesjonelle skribenten eg er, hadde eg i god tid før denne pilgrimsferda teke kontakt med FC Magdeburgs pressekontor for å finne ut om det skulle kunne tenkjast å vere mogleg å vitje klubben, kanskje sjå ein kamp i Regionalliga Nord-Ost – kor laget for tida, beklageleg nok, held til – samt i aller best tenkjelege fall intervjue ein av heltane frå 74. Sjølvsagt, svarte straks ein svært imøtekomande pressekontakt. Korrespondenten frå det prestisjetunge norske fotballtidsskriftet Josimar var hjarteleg velkomen til å oververe møtet med Carl Zeiss Jena – eit anna historisk Oberliganamn – samt møte Herr Martin Hoffmann til intervju etter kampen. Eg var svært nøgd med dette. Hoffmann, ein slepen venstreving som spela for Magdeburg heile si karriere og dertil fekk 66 kampar for DDR, var yngstemann på meisterlaget frå 74, og som årvaken fyrstereisgut burde han kunne ha mangt og mykje å fortelje frå den forunderlege ferda til Rotterdam og Cupvinnarcup-finalen mot AC Milan på mektige De Kuip, tenkte eg. Men to dagar før avreise Magdeburg mottok eg ein kryptisk mail. Kampen mot Carl Zeiss Jena var avlyst, opplyste den tidlegare så imøtekomande pressekontakten utan å forklare kvifor, og difor var det av ein eller annan heilt uforståeleg grunn òg brått umogleg å vitje klubben og intervjue herr Hoffmann. Eg skjøna ingenting, og vart, når sant skal seiast, faktisk litt irritert. Fleirfaldige forsøk på å kontakte klubben telefonisk for å kaste lys over mysteriet, genererte ingen resultat, men ettersom hotell alt var bestilt og togbillettar betalt for, reiste eg likevel til Magdeburg, utan eigentleg å kunne vite om eg hadde noko der å gjere, og no var eg her. Eg forlét jernbanestasjonen og gjekk den korte vegen til hotellet. Vanlegvis elskar eg å bu på hotell, for det gjev meg ei kjensle av dekadanse som vanlegvis ikkje er til stades i livet mitt i så stor grad som eg kunne ynskje – trass i at eg altså bur i Berlin, dette dekadansens Vatikan – men straks eg fekk auge på hotellet innsåg eg at det, tragisk nok, var dekadanse-fri sone. Eg hadde bestilt rom på dette hotellet fordi det var sentralt og ganske rimeleg, fordi eg hadde hatt ein ambisjon om å skulle kunne tene meir pengar på å publisere denne teksten enn det ville koste å skrive han, og det angra eg på. Kva skulle eg med pengar? Det eg ville ha, var ei enormt stor seng, tunge lysekroner og ein mørk, David Lynch-aktig bar fylt av utomjordisk vakre kvinner. Men dette, kunne eg sorgfylt fastslå, var ikkje eit slikt hotell. Eg sjekka inn. Eg kjente meg tung til sinns. Eg gjekk på rommet, trakk frå gardina. Eg hadde utsikt til ein stor, grå betongvegg, der einkvan hadde skrive: 1.FC MAGDEBURG 4-EVER i gigantiske, blå bokstavar. Det gleda meg, for det synte at folket i Magdeburg framleis hadde klubben i sine hjarta, trass i dei sørgjelege nedgangstidene, og eg tenkte nok ein gong på Heinz Krügel, mannen som skapte FC Magdeburg i sitt bilete.
Støtt Josimar!
For å kunne drive med undersøkende journalistikk trenger vi hjelp fra våre lesere.
Vipps: 84433
Gi 50 NOK: Send sms med kodeord Eder til 2199.
Gi 100 NOK: Send sms med kodeord Junior til 2199.
Gi 200 NOK: Send sms med kodeord Falcao til 2199.
Gi 500 NOK: Send sms med kodeord Socrates til 2199.
Beløpet blir belastet din telefonregning.
Ketchupeffekt med Heinz
I sin første sesong leia Krügel laget til opprykk etter intens tvekamp mot Post Neubrandenburg (eg kan umogleg vere den einaste som bér på ein viss fascinasjon for kor fantastisk gode namn dei hadde, klubbane i DDR). Året etter og året etter det igjen vart dei to gonger nummer tre i Oberligaen, og krona sesongen 68/69 med sin tredje FDGB-Pokal – det aust-tyske cupmeisterskapet – etter finalesiger over FC Karl-Marx-Stadt (i dag Chemnitzer FC, moderklubben til Michael Ballack). I tråd med Krügels filosofi besto laget i all hovudsak av kortreiste spelarprodukt, og ungfolar som Wolfgang Seguin og den for Josimars trufaste lesarskare velkjente Jürgen Sparwasser markerte seg sterkt. No var det, når sant skal seiast, ikkje berre lidenskap for spelarutvikling, men òg reint praktiske omsyn som gjorde at Krügel valde å satse på lokale talent. I DDR, som elles i det såkalla sosialistiske Aust-Europa, vart profesjonell fotball sett (ned) på som eit degenerert, vestleg konsept, og for å syne fram sin overlegne kappestridsmoral organiserte ein difor idretten på amatørbasis (ja, særleg) gjennom ymse industriverksemder, statlege føretak etc. Å skulle forklare dette uhyre intrikate systemet på ein forståeleg måte, vil krevje ein heil artikkel i seg sjølv, lat det difor her berre kort vere nemnt at Magdeburg til ulike tider opptråtte som Betriebssportgemeinschaft Eintracht Sudenburg (1949-50), BSG Krupp Gruson Magdeburg (50-51), BSG Stahl Magdeburg (51-52), BSG Motor Mitte Magdeburg (52-57) og SC Aufbau Magdeburg (57-65), før klubben midtvegs i den lite ærerike 65/66-sesongen – som, slik vi hugsar, endte med nedrykk og påfølgjande tilsetting av Krügel som trenar – gjekk til det uhøyrte skritt å frigjere seg frå bedriftstvangstrøya og vart 1. FC Magdeburg. Dette hadde aldri hendt før i aust-tysk fotball, og medførte ikkje berre at klubben hadde komparativt ørsmå ressursar, men òg at dei vart sett på med djup skepsis av pampane i Fotballforbundet, tryggjingspolitiet Stasi og leiinga i det statsberande kommunistpartiet SED. Her er det viktig å ha klart føre seg at i DDR var hykleri opphøgd til ei kunstform. Medan partieliten meska seg med armensk konjakk, aserbadsjansk kaviar og andre sovjetiske luksusprodukt samt statleg produsert porno (it’s all out there on the Internet, folks), ynskja dei samstundes at folket skulle leve puritanske og mest mogleg gledeslause liv. Bedriftsamatørismen var eit utslag av dette samfunnssynet, men det skal seiast til deira forsvar at dette ikkje var noko DDR-kikadorane hadde funne på heilt sjølv: det Tredje Rikets idrettsideologar var særs opptekne av å bevare fysisk kappestrid som ein rein, nasjonsbyggjande aktivitet som måtte vernast mot kommersialisering – profesjonell (lag)idrett kunne føre til gambling og var såleis ein del av den jødiske verdskonspirasjonen – medan Vest-Tyskland først etablerte ein eigen proffliga i 1963.
Heidi vert Andreas
Uansett: samstundes som ein dyrka eit fiktivt amatørideal, var ein óg, som kjent, ekstremt hypp på å syne fram sitt eige samfunns overlegne karakterstyrke gjennom å knuse det dekadente Vesten i ymse idrettskappleik. Dette gav seg ei rad bisarre utslag, mellom anna utvikla DDR eit særs omfattande og velorganisert program for kjemisk forbetring av atletar, kjent under det fengjande namnet Statsplan 14.25: under denne planen vart kulestøyterinna Heidi Krieger, som i ein alder av tjue vann EM-gull i Stuttgart i 1986, pumpa så full av anabole steroidar at ho i dag heiter Andreas. Hin vitna seinare i rettsaka mot Manfred Ewald – tidlegare sportsminister i DDR og formann for landets olympiske komité – og den leiande idrettslegen Manfred Hoeppner, som begge vart dømt for å med forsett ha forårsaka kroppsleg skade hjå aust-tyske atletar, inkludert mindreårige (Hoeppner skal ha hatt bol i fóret til utøvarar heilt ned i ti års alder) – og vi må hugse at vi aldri kan tilgje dei, for dei bad aldri om orsaking hjå Oprah. Store delar av doping-programmet vart organisert gjennom dei Stasi-kontrollerte Dynamo-klubbane, som hadde elitemannskap i fotball i både Dresden og Berlin – sistnemnte var Stasi-sjefen Erich Mielkes favorittlag, men han fekk ikkje skikkeleg schwung på dette med kampfiksing etc før på 80-talet, då klubben vann ti strake Oberligatitlar på dels tragikomisk vis. Kort sagt, det uavhengige Magdeburg hadde mektige fiendar, og denne rolla som uglesett outsider gjorde sjølvsagt at kvar triumf dei oppnådde smakte endå betre enn kva dei elles ville gjort. Og dei feira talrike triumfar, for cupsigeren i 1969 innevarsla ein veritabel gullalder for Krügels kretslag. Sesongen 71/72 vann dei for første gong Oberligaen, og året etter henta dei atter heim FDGB-pokalen etter ein uhyre dramatisk finalesiger over Lokomotiv Leipzig på sjølvaste 1. mai. Sparwasser – ein mann med sans for store anledningar – scora to mål etter pasningar frå høgrebacken Detlef Enge, som eg må opphalde meg ved ei stund, for som alle fotballklubbar med respekt for seg sjølv, har òg Magdebug eit mysterium, og mysteriet i Magdeburgs tilfelle er Enge og lagnaden hans, som ingen kjenner til. For eit par år sidan fortalte Wolfgang Seguin i eit avisintervju at ingen i klubben, trass talrike forsøk, har lukkast i å oppnå kontakt med Enge sidan 1980. Han var ikkje ein gong til stades i gravferda til Krügel i oktober 2008, trettifire år og fire månader etter syttitalslagets største triumf. Eg reiste meg og gjekk over til vindauget. Det var mørkt ute no, og eg kunne knapt skimte den store, grå betongveggen, langt mindre skjelne inskripsjonen 1.FC MAGDEBURG FOREVER, men eg visste at den var der ute, slik dei andre på laget visste at Enge var ein stad der ute, trass i at han, av ukjende årsaker, hadde vald å usynleggjere seg sjølv. Det fanst ein melankoli i midtbanestrategen Seguins forteljing om den forsvunne lagkameraten, og eg kjende meg att i denne melankolien, for eg var òg i ferd med å mislukkast i å oppnå kontakt med ein tidligare Magdeburg-helt, og tanken på dette plaga meg. Eg var sliten. Eg trekte for gardina. Eg la meg på senga og stirte i taket. Og det vart kveld, og det vart morgon neste dag.
Ved frukosten var det kun eg til stades, samt eit eldre ektepar. Samtalen deira handla i sin heilskap om egg (kvaliteten på egga ved frukosten, kor vidt økologisk produserte egg er andre egg smaksmessig overlegne, korleis ein kokar gode egg). Eg kjente ein djup medynk for dei, fordi eg vonar at a) når eg kjem i deira alder, vil eg ha råd til å bu på langt meir fasjonable hotell enn dette, og b) om det på dette hypotetisk framtidige tidspunktet finst ei kvinne i mitt sørgjelege liv, vil vi klare å finne fram til litt meir gjevande samtaleemne enn egg. Eg bestemte meg for å gå ut. Magdeburg må ha vore råka hardare av krigens øydeleggjingar enn eg hadde vore klar over, for store delar av sentrum av byen var dominert av såkalla stalinistisk arkitektur frå perioden kring 1950. Eg vedgår at eg er svak for denne særmerkte forma for nyklassisistisk kitsch, ikkje fordi eg synst det er vakkert, men fordi bygningar oppførte i denne stilen tilsynelatande er heilt immune mot vår tids dominerande maktuttrykk: som overalt i Aust-Europa har ein, i tida etter 1989, òg i det tidligare DDR late det lokale marknadspresteskapet transformere bylandskapet i samsvar med nyliberal estetikk, men same kor mange merkevarelogoar ein utstyrer dei rettvinkla stalinist-fasadane med, utstrålar dei framleis ein kvintessensiell kommunisme ingen og ingenting kan endre. Dette tente til påminning om to ting. For det første: alle samfunn, sjølv eit så grunnleggjande diskredittert som det som var DDR, har ein gong vore fylt av entusiasme og framtidstru. Og for det andre: eg var her fordi eg hadde ein jobb å gjere, og etter å ha konsultert Google Maps, krossa eg Elbe og gjekk austover i retning Heinz-Krügel-Platz, og mitt stevnemøte med historia.
Triumfferda
Kva hadde eg venta meg? Tja, kanskje akkurat dette, når alt kjem til alt, men eg må nesten vere ærleg og seie at når byen og klubben først fann ut at dei skulle namngje plassen foran stadion etter trenarlegenda Krügel, kunne dei gjort seg litt meir flid med utforminga av plassen: Heinz-Krügel-Platz var ein stor, dårleg vedlikehalden plen, og midt ute på plenen låg ein gigantisk septiktank. Dette var opplagt djupt symbolsk, men kva det var eit symbol for ville eg helst ikkje vite. Men når ein gjekk rundt septiktanken, kom ein til ein slags æresvegg, kor namna til dei som var med på gjere Magdeburg til Europapokalsieger der Pokalsieger, som det, absurd nok, heiter på det akk så ugjennomtrengjelege tyske språk, var inskriberte i gullskrift, mennene som hadde ansvaret for at eg var her no, og sto og fraus ein solfylt sundags morgon utanfor eit låst stadion.
Cupvinnarcupen 73/74 var Magdeburgs femte europeiske ekskursjon, og dei fire føregåande hadde til sams at dei var lite suksessrike, i tråd med DDRs generelt svake posisjon i internasjonal klubbfotball. Rett nok hadde Motor Jena – forløparen for Carl Zeiss Jena, som eg altså likevel ikkje skulle få sjå i aksjon – kome til semifinalen i same turnering i 61/62, men det var etter sigrar over cupvinnande lag frå land som Luxemburg og Wales, og straks dei møtte akseptabel motstand, vart dei knust av Atlético Madrid. Det fanst med andre ord ingen særskilt grunn til å tru at Magdeburg skulle markere seg i Europa, særleg ikkje då dei i første runde trekte den nederlandske cupmeisteren NAC Breda, som kanskje ikkje framstår som noko storlag i dag, men som på det aktuelle tidspunktet representerte kontinentets fremste, mest moderne fotballnasjon, og hadde slått det nær uslåelege Ajax (Ruud Krol, Johnny Rep, Johan Neeskens et al) undervegs mot sitt første og hittil einaste KNVB-beker. Men det unge Magdeburg-mannskapet var fryktlause i møtet med laget frå totalfotballens påståtte heimland, og vann 2-0 på heimebane etter først å ha klart uavgjort i ein mållaus kamp i Breda. Tenkte dei alt då at dei åtte månader seinare skulle returnere til det nederlandske flatlandet, i høve finalen? Det kan dei umogleg ha tenkt, men samstundes som dei dominerte den heimlege Oberligaen, suste dei hausten, vinteren og våren gjennom rundane i Cupvinnarcupen etter heimesigrar over Banik Ostrava, PFC Beroe Stara Zagora – som hadde tapt den bulgarske cupfinalen mot CSKA Sofia året før, men likevel fekk delta i Cupvinnarcupen ettersom CSKA òg hadde vunne den bulgarske ligaen – og Sporting Lisboa, som mellom andre hadde den argentinske målmaskinen Hector Yazalde, som med sine 46 scoringar vann den europeiske Gullstøvelen det året, på laget – i semifinalane lukkast det han likevel ikkje å få ballen i nettet, medan Sparwasser scora både borte og heime og sendte Magdeburg til finalen, som første austtyske lag. Der venta, som før nemnt, mektige AC Milan, turneringas tittelforsvarar, med Karl-Heinz Schnellinger og Gianni Rivera: rett nok var begge over tretti og definitivt på hell – Milan hadde hatt ein katastrofal sesong i Serie A, og endte til sist på sjuande plass, tretten poeng bak rock n’roll-laget til Lazio – men likevel, dei var trass alt Karl-Heinz Schnellinger og Gianni Rivera. Og på benken til AC Milan sat ein bistert utsjåande ung mann med stive krøller og like stivt blikk, i sin første sesong som trenar – Giovanni Trapattoni. Cupvinnarcupfinalen 73/74 har den lite ærefulle distinksjonen av å vere den minst besøkte finalen i europeisk turneringshistorie: kun 4641 tilskodarar fann vegen til gigantiske De Kuip, noko som danna ei underleg ramme kring Magdeburgs store dag, og som spelarane må ha opplevd som relativt absurd – klubben hadde eit tilskodarsnitt på over 16 000 heime på Ernst-Grube-Stadion. Der eg stod og fraus utanfor klubbens noverande heimearena, tenkte eg at eg gjerne skulle spurt Martin Hoffmann om dette, og atter ein gong forbanna eg i djupet av mi sjel denne svikefulle pressekontakten, som hadde ordna eit intervju for meg for deretter utan grunn å avlyse det. Kvifor så få ville sjå finalen, er ikkje godt å seie. DDRs svært strengje reiserestriksjonar spela nok inn, men sjølv om Magdeburg-fansen hadde fått lov til å reise, ville neppe særleg mange hatt råd: laget var såleis vane med å måtte klare seg utan støtte frå tribunane utanfor eigne landegrenser, men hadde ikkje akkurat imponert – på veg mot finalen vann dei ikkje ein einaste bortekamp. Lokale fans var mest sannsynleg heilt uinteresserte: Feyenoord hadde denne sesongen omsider lukkast i å fråvriste Ajax jerngrepet om Æresdivisjonstroféet, og folket i Rotterdam kunne sjå Wim van Hanegem i aksjon annakvar helg – kvifor skulle dei gå mann av huse for å få eit glimt av Wolfgang Seguin?
Propagandafotball
Kampen vart jamn. Magdeburg starta nervøst, men spela seg opp, og la etter kvart press på eit angstfylt AC Milan: tre minutt før pause presterte den unge backen Enrico Lanzi, i det som skulle syne seg å vere hans aller siste kamp i AC Milan-drakt, å score eit håplaust sjølvmål, og Magdeburg kunne gå i garderoben med leiinga 1-0. Krügel, som, ser eg føre meg, hadde site urørleg som ein sfinx på benken gjennom heile første omgang, måtte no, for første gong under klubbens europeiske eventyr, motivere laget til å halde på ei leiing under uvane forhold på ein framand, folketom arena. Kva visdomsord han framførte, kan eg diverre ikkje fortelje, fordi den fråverande Hoffmann aldri fekk fortalt meg det, men det kan tenkjast at det var det same kva han sa: AC Milan var alt i psykologisk ubalanse etter ein kaotisk sesong, og sjølvmålet til Lanzi knekte dei. Ein uerfaren Trapattoni makta ikkje gjere dei taktiske endringane som skulle til for å snu kampen, den aldrande Schnellinger var ikkje så schnell lenger og ute av stand til å inspirere laget til heltedåd gjennom sitt nærvér åleine, og Rivera – den vesle presten, som den legendariske italienske fotballjournalisten Gianni Brera foraktfylt kalte han – hadde tydelegvis gløymt rosenkransen i garderoben. Etter 74 minutt tråkla Wolfgang Seguin seg gjennom og la på til 2-0, og det var det: lagkapteinen Mannfred Zapf kunne løfte cupvinnarcuptroféet til aust-tysk fotballs evige ære. For DDR-regimet var denne triumfen likevel eit problem: ein slik siger burde sjølvsagt utnyttast til propagandaføremål, men korleis skulle ein kunne gjere dette når Magdeburg på mange vis var antitesen til alt styresmaktene sto for? Saka vart ikkje betre av at Juventus i løpet av sommaren baud fire millionar D-mark for tenestene til Krügel og Hoffmann, som imidlertid takka nei – eller meir sannsynleg: regimet takka nei på deira veigner. Krügel var ein vaksen mann og van med livets opp- og nedturar, men korleis dette kjentest for Hoffmann, som i ein alder av nitten kunne hatt sjansen til å reise til Italia og spele på lag med Dino Zoff, Roberto Bettega og Fabio Capello, berre for å verte frårøva nemnte sjanse av politiske årsaker, kan ein knapt førestelle seg, og eg hadde knapt noko anna alternativ enn å freiste førestelle meg det, ettersom eg, som talrike gonger før nemnt, var frårøva sjansen til å spørje han direkte. (Eg hadde gått rundt stadion, og stod no og studerte eit snes sekstenåringar i formasjonstrening: trenaren deira var ein mann i femtiåra, og ein sinnsforvirra augneblink fekk eg det for meg at han var Hoffmann, som eg visste har arbeida som trenar i klubben på aldersbestemt nivå, men eg våga ikkje spørje, diverre.) Dei aust-tyske styresmaktene hadde i det heile ei haldning til cupvinnarcuptriumfen som best kan skildrast som paranoid schizofreni, ein diagnose eg stiller mellom anna på bakgrunn av det faktum at dei nekta Magdeburg å spele finalen i den europeiske Supercupen, kor dei skulle treft den vest-tyske serievinnarcupvinnaren Bayern München. Denne avgjerda framsto som ekstra idiotisk då det synte seg at Bayern og Magdeburg vart trekt mot kvarandre i første runde av Serievinnarcupen 74/75, ein kamp ikkje ein gong Erich Mielke hadde makt til å nekte dei å spele. I staden gjorde Stasi det Stasi var kjent for å gjere, dei avlytta bortelagets garderobe, men den edle og ærlege Krügel nekta å gjere bruk av dette snedige trikset, ei avgjerd han seinare skulle få grunn til å angre på. For hadde ikkje styresmakten vore skeptiske til meistertrenaren før, vart dei det iallfall no: dei fekk det for seg at han planla republikkflukt – som om det var hans feil at han fekk jobbtilbod frå utlandet – det alvorlegaste brotverket som fanst i DDR-staten. I 1976, etter eit tiår kor han hadde løfta Magdeburg frå aust-tysk andredivisjon til Europatoppen, vart Krügel fjerna frå stillinga som hovudtrenar, angiveleg fordi han skulle ha «vanskjøtta arbeidet med utviklinga til dei olympiske atletane i klubben» – av forunderlege årsakar hadde dei berre ein spelar i troppen som vann gull i Montréal same år, den spelaren var sjølvsagt min beste ven Hoffmann – og ilagt eit de facto yrkesforbod som varte heilt til Murens fall i 1989. Magdeburg klarte seg innleiingsvis heilt greitt utan sin saktmodige gudfar: den påfølgjande sesongen, under Klaus Urbanczyk og med scoringskongen Joachim Streich på laget, kom dei til kvartfinalen i Uefa-cupen, kor dei tapte mot det komande meisterlaget Juventus, som arme Hoffmann aldri fekk spele for, før dei atter løfta FDGB-pokalen i både 1978 og 1979. Deretter var det imidlertid over: klubben fann seg aldri til rette på 80-talet, ein epoke kor Stasi-sjefen Erich Mielkes høgt elska Dynamo Berlin dominerte aust-tysk fotball gjennom bruk av metodar så suspekte at Luciano Moggi ville raudne av skam, og etter den all-tyske fotballgjenforeininga i 1991 har dei blå-kvite freista eit stort sett trøysteslaust tilvære i Regionalligaen, altså nivå tre eller fire. Krügel, for sin del, vart pensjonist i 1986 og levde deretter eit stille liv i Magdeburg, byen han hadde plassert på det vidgjetne fotballkartet, fram til sin død i 2008. I dag vert namnet hans sjeldan nemnt av andre enn DDR-nerdar som til dømes eg, men laget han skapte bør ikkje verte gløymt: 1.FC Magdeburg anno 1974 er ikkje berre det yngste laget som nokon gong har vunne ei europeisk klubbturnering – snittalderen i troppen var knapt 23 år – men òg eit av dei mest lokale: kvar einaste spelar i troppen var oppvaksen i Sachsen-Anhalt, mindre enn fem mil frå Ernst-Grube-Stadion, ein statistikk som kun kan matchast av eit anna lag, nemleg Celtics legendariske løver frå Lisboa, som slo La Grande Inter i den portugisiske hovudstaden i 1967 og vart det første britiske laget som henta heim Europacupen. Slikt som dette sto eg på Heinz-Krügel-Platz og funderte over medan våt snø trengte gjennom skosålane mine og påførte meg ei forkjøling som har plaga meg heile tida sidan. Eg hadde ikkje fått treffe herr Hoffmann eller sjå dagens Magdeburg-mannskap i aksjon på MDCC-Arena. Heller ikkje hadde eg kjent historias vingesus. Men kreftene som skaper historia er alltid til stades, om ein kjenner dei eller ikkje, slik Krügels Magdeburg kanskje òg var eit stort lag, sjølv om dei i dagens tanketome, turbodrivne, twitterdominerte fotballrøyndom, er gløymt.
